ضرورت تصحیح دوبارة دیوان حکیم حاج ملّا هادی سبزواری

حکیم حاج ملّا هادی سبزواری متخلّص به «اسرار»، فیلسوف بنام قرن 13 در سال 1212 هجری در سبزوار چشم به جهان گشود. او ازجمله حکیمانی است که در عصر خود مراتبی را در حکمت نظری و عملی کسب کرد. در شهود و عرفان به مرحله‌ای عالی دست یافت و در عالم عرفان و معرفت خوش درخشید. آثار فراوانی در فلسفه و حکمت تألیف و تصنیف کرده ‌است و نیز دیوان شعری از خود به جای گذاشت که دربردارندة نکته‌های ظریف و زیبای عرفانی، فلسفی، حکمت و وجد و شور و حال است. دیوان اشعار او تاکنون چند ‌بار به چاپ رسیده، اما هیچ‌یک با معیارهای علمی تصحیح انجام نشده است؛ درواقع در هیچ‌یک از این چاپ‌ها، روش کار مشخص نیست و بر خواننده و پژوهشگر مبهم است که مصحّحان براساس کدام نسخه یا نسخ، کار تصحیح را انجام داده‌اند؛ بعضی از این چاپ‌ها (همانند چاپ حسن امین) نیز کاملاً ذوقی است. نگارندگان در این مقاله که تصحیح را بر مبنای نسخة اساس انجام داده‌اند، برآن‌اند تا مطابق سه دست‌نویس ـ یکی از آنها نسخه‌ای نویافته است ـ چاپ‌های دیوان را بررسی کنند و نواقص و نارسایی‌های هرکدام را نشان دهند. نویسندگان می‌کوشند تا اثبات کنند آنچه تاکنون با نام تصحیح دیوان حاج‌ ملّا هادی سبزواری چاپ شده است، درخور اعتماد نیست؛ زیرا اشکالات فراوانی دارد که در متن به آن اشاره می‌شود؛ درنتیجه لزوم تصحیح دوبارة دیوان گریزناپذیر است. بدیهی است با تصحیح و چاپ دوبارة این اثر، متنی منقّح و نزدیک به متن منظور شاعر، در اختیار خوانندگان و پژوهشگران قرار خواهد گرفت.